Wanneer ik voor de 1ste keer de oprit oprijd bij Noud en zijn familie, staat Noud al voor de achterdeur te wachten; hij is nieuwsgierig. Ik heb van te voren aan moeder gevraagd of ik ergens rekening mee moet houden in het eerste contact met Noud: “Nee hoor, zodra je binnen komt zal Noud je hand pakken en meenemen naar zijn speelgoed”.

Noud is een jongen van ruim 4 jaar oud met een zeldzaam syndroom waarvan bekend is dat er sprake is van een ontwikkelingsachterstand, spierzwakte, vermoedelijk problemen met de Sensorische Informatie verwerking en hij kan (nog) niet praten. Of hij gaat praten weten we niet.

Als Noud mij meeneemt naar zijn speelgoed lijkt het alsof hij mij alles wil laten zien; hij heeft heel veel speelgoed, maar kan niet goed uitleggen wat hij wil. Ik begrijp hem niet goed en dit frustreert hem. Om er voor te zorgen dat Noud beter duidelijk kan maken wat hij wil en beter begrepen kan worden, hebben we ondersteunende communicatie nodig.

We gaan beginnen met pictogrammen, kijken of Noud de plaatjes op de picto herkent; hij mag een keuze maken uit 2 of 3 picto’s naar aanleiding van een vraag. Dit hebben ouders veel thuis geoefend en met een paar weken werpt dit zijn vruchten af:

“Noud waar wil jij mee spelen? “: Noud krijgt 3 picto’s en mag zelf kiezen.

Hij kijkt heel goed en maakt een keuze: De brandweerauto en Noud is blij. Noud leert dat hij m.b.v. pictogrammen duidelijk kan maken waar hij mee wil spelen, hij de picto’s te matchen met het concrete voorwerp: in dit geval de brandweer auto. Noud leert heel snel welke voordelen de verwijzers (picto’s) hebben: hij kan duidelijk maken wat hij wil.

Omdat Noud altijd heel snel afgeleid is en maar heel kort zijn aandacht ergens bij houden, doen we onderzoek naar de Sensorische Informatie Verwerking: hoe komen de prikkels bij Noud binnen, hoe worden ze verwerkt en kan Noud daar een adequate reactie op geven met handelen.

Bij Noud is en sprake van een te hoge (neurologische) drempel m.b.t. lichaamshouding en bewegen (Propriocepsis) en tast (Tactiel): er komen te weinig prikkels binnen, waardoor Noud actief op zoek gaat (prikkel zoekend gedrag) om de hoge drempel te halen. Dit kan o.a. verklaren dat hij met zijn handen slaat, dat hij veel materialen in zijn mond stopt en altijd “in de weer” is. Noud heeft dit nodig om zichzelf “te reguleren”.

Tijdens een activiteit kan een kauwslang, of een kauwketting aanbieden kan ervoor zorgen dat Noud zijn handen in kan zetten voor een activiteit.

Daarnaast heeft Noud een hele lage drempel als het gaat om auditieve (gehoor) en visuele (zicht) prikkels. Dat betekent dat er heel veel prikkels binnen komen, maar dat hij niet goed de belangrijke en minder belangrijke informatie van elkaar kan scheiden. Hij kan dan niet een adequate reactie op de prikkels geven.

Noud is zeer snel afgeleid door alles wat hij hoort en ziet. Dat betekent dat hij informatie mist omdat hij afgeleid wordt door de aandacht te richten op de laatste prikkel die bij hem binnen komt.

Nu we weten wat Noud nodig heeft om goed zijn aandacht ergens op te kunnen richten, kunnen we Noud beter voorbereiden op het uitvoeren van een opdracht of taak.

Goed voorbereiden met diepe druk  en voelspelletjes:  bijvoorbeeld werken met zand, verf of scheerschuim om te kunnen voelen. Of juist diepe druk met veel bewegen zoals spelen met zware ballen, harde  prikkelende materialen, of de trampoline. Een verzwarings-vest kan ook heel goed helpen ; hij kan deze aan hebben tijdens opdrachtjes/ taken.

Na een aantal maanden hard werken voor ouders en Noud, kunnen we de stap maken naar de pictogrammen en spelletjes op de IPad/ computer: Noud kan genieten van de spelletjes. Als we Noud genoeg verwerkingstijd geven, d.w.z dat Noud de tijd krijgt om alle informatie/ prikkels goed te reguleren, is het samen genieten en is Noud na een half uurtje oefenen moe en heeft hij honger.

Ik pak, na weer een prachtige middag samen oefenen met Noud, al mijn spullen weer bij elkaar en ben klaar om naar huis te gaan.

Woensdag vond de laatste van drie workshops over OC plaats bij Ipse de Bruggen. Onze OC Specialisten Willemien Bierman, Sandra Koster en Janine Versteeg brachten 90 begeleiders van de KDC’s in Spijkenisse en Vlaardingen kennis bij over onder andere communicatieniveaus, communicatiefuncties, modelleren en bieden van voorspelbaarheid. De begeleiders kunnen de komende tijd goed aan de slag met hun 20 themalessen waarin nu veel OC is verwerkt. Dank voor de fijne samenwerking en prettige ontvangst aan Ipse!

Heb je ook interesse in een training binnen je zorginstelling? Neem gerust contact op met info@ocspecialisten.nl om de mogelijkheden te bespreken.

Het is donderdag ochtend, ik kom binnen bij het kinderdagcentrum. Hier werk ik vandaag met Yvi die me begroet met een grote glimlach. Ik begroet haar door op de spraakcomputer “goedemorgen” te modelleren. Ik merk op dat ze veel spanning in haar lijf lijkt te hebben daarom besluit ik met de klankschaal te starten vandaag. 

Klankschalen geven zowel een zuivere, resonerende klank die lang hoorbaar is, als een trilling die voelbaar is in het lichaam. Het water dat in ons lichaam zit (ongeveer 60%) wordt beïnvloed door deze trilling en komt in beweging. De trillingen van de klankschalen veroorzaken een lichte interne massage van het lichaam.

Zodra ik de klankschaal aansla, reageert Yvi hierop door te lachen en te reiken naar de schaal. Ondertussen modelleer ik op de spraakcomputer “jij” en “willen”. Jij wil muziek maken! Ik laat de klankschaal een paar keer van haar kruin naar haar voeten zakken. Dan laat ze een diepe zucht horen. Hèhè, er komt ontspanning in haar lijf. We maken samen muziek en ik laat Yvi met de spraakcomputer kiezen of ze “nog een keer” het geluid van de klankschaal wil horen of wil “stoppen”. Samen plezier staat voorop, ondersteund door de klankschaal en nog belangrijker een mooie communicatie oefening in het aangeven wat je wil.

De dag erna ben ik te gast bij een groep niet-sprekende cliënten die allemaal gebruik maken van Ondersteunde Communicatie. Ook hier is klankwerk de ingang om met hen te werken en spelenderwijs te leren. Tijdens de groepsles krijgen de cliënten verschillende instrumenten te zien, voelen en horen. Zoals de ocean drum, deze klinkt alsof de zee in de ruimte aanwezig is. Ik vraag een cliënt of hij wil dat de zee harder moet klinken of juist zachter. Door steeds te vragen wat cliënten fijn en leuk vinden wordt hun eigen regie vergroot. Door met klanken te werken die zorgen voor ontspanning en rust ontstaat er een mooie opening voor communicatieve participatie in veiligheid en vanuit rust. 
Later krijg ik terug te horen dat de cliënten de rest van de dag relaxt waren en zichtbaar meer ontspannen in hun lijf. 

Het werken met klankschalen en andere instrumenten zie ik als een prachtige toevoeging binnen mijn werk als logopedist en OC Specialist. Bij veel mensen is klank een prachtige, zachte ingang voor ontspanning en verbinding. Dit geldt zeker ook voor niet of nauwelijks sprekende cliënten. 

Sinds 2018 begeleid ik (Willemien Bierman) Douwe bij het inzetten van Ondersteunde Communicatie. In deze blog laat ik zien wat dat zoal inhoudt.

Ik begeleid Douwe in het praktisch gebruik maken van zijn spraakcomputer in alledaagse situaties. Door de spraakcomputer op verschillende manieren in te zetten leer ik Douwe wat hij er allemaal mee kan doen. Net zoals een volwassene een kind voordoet hoe gewone gesproken taal werkt, modelleer ik het praten met de spraakcomputer voor hem.  Douwe leert door na te doen wat ik doe.  Hij heeft veel voorbeeld nodig voordat hij zelf de spraakcomputer zal gaan inzetten. Douwe weet goed wat de concrete symbolen betekenen en kan ze ook vinden. Om spontaan zelf iets te gaan zeggen heeft hij extra hulp nodig, bijvoorbeeld door de vraag te stellen: “Douwe wil?” terwijl je hem met een vragende blik de pagina voor houdt waar hij uit kan kiezen.

Tijdens onze middag samen ondernemen wij verschillende activiteiten.

Ik probeer Douwe in elke situatie uit te lokken om met behulp van zijn spraakcomputer aan te geven wat hij wil, bijvoorbeeld voor de lunch. Ik zorg dat hij de eetpagina voor zich heeft en vraag hem wat hij wil. Als Douwe een gebakken ei kiest gaan we het samen bakken.

Ik zorg ervoor dat hij de spraakcomputer niet alleen inzet om te kiezen, want communicatie is zoveel meer dan dat. Tijdens het bakken staat de spraakcomputer op het aanrecht en modelleer ik hoe je een ei bakt. In zijn verhalen-app heb ik een script gemaakt met foto’s. Door samen naar de foto’s te kijken kan Douwe onder begeleiding zijn eigen ei bakken.

Douwe mag kiezen wat we na de lunch gaan doen: een spelletje, samen interactief een boek lezen, dansen op muziek, wandelen.

Douwe geniet van buiten rennen met de hond en ballen gooien. Wanneer we thuis komen, praten we over wat we met de hond hebben gedaan.

Aan het eind van de middag gaan we aan de slag met het avondeten. Omdat Douwe niet elke week komt, maken we er een klein feestje van en dat betekent bijna altijd: Pannenkoeken! Douwe vindt het heel leuk om samen pannenkoeken te bakken, en nog veel leuker om ze daarna te eten!!

Eerst samen een beslag maken. Hier zet ik de spraakcomputer weer bij in. Ik geef Douwe instructies en benoem de dingen die hij moet doen.

We leren zo veel nieuwe woorden meteen in de praktijk: mixer, spatel, koekenpan, kom, bakken, omdraaien.

Op 7 februari bezochten OC Specialisten Sandra Koster en Willemien Bierman de Com@ModemDag in Mechelen. Naast de Support beurs en Veine dagen is deze jaarlijks terugkerende studiedag heel fijn om onze kennis up-to-date te houden. Op deze dag kregen wij in drie uur ‘alle oplossingen die je zeker moet kennen’ voor onze doelgroep aangeboden. Wat deze demonstratie altijd bijzonder maakt, is dat men ook de gewone mainstream (en dus vaak goedkope) oplossingen laat zien. Juf Jolijn zorgde hierbij voor een vrolijke en leerzame onderbreking. Daarnaast volgden we interessante workshops en bezochten we de ervaringsbeurs.

Door de workshop van Joke van der Pol, mama van Vic, kregen wij een inkijkje hoe zij als moeder modelleert op de spraakcomputer en welke uitdagingen er thuis en op school zijn. Ties Klok, kinderfysiotherapeut bij Klimmendaal, liet ons ervaren hoe je aangepast kunt gamen en via onder andere Copilot meer sociale interactie en gelijkwaardigheid kunt vinden. Ons enthousiasme en opgedane kennis zullen we zeker delen met onze andere OC Specialisten en we zien de mogelijkheden en kansen om ook op dit vlak begeleiding te bieden aan onze cliënten.
Complimenten aan het team van Modem voor het organiseren van deze dag en nog van harte proficiat met jullie jubileum!

In deze online workshop leer je hoe de Communicatie Matrix ingevuld kan worden en hoe deze te interpreteren is. Aan de hand van casuïstiek gaan we praktisch aan de slag: met behulp van ingevulde matrixen selecteren we communicatiefuncties die geoefend kunnen worden.

Tijd: 19:00-21:00
Datum: 25 mei 2023
Kosten: 67,50 euro inclusief btw.

Inschrijven via: info@sandrakoster.nl of info@ocspecialisten.nl.